Boeddhistische uitvaart: wat zijn de gebruiken & rituelen?
De Boeddhistische uitvaart is meer dan alleen afscheid nemen van een overledene. Het is een ritueel dat draait om de overgang van het ene naar het andere leven. In de Boeddhistische leer wordt de dood gezien als een onvermijdelijk onderdeel van het leven en het pad naar verlichting.
Tijdens een Boeddhistische uitvaart wordt dan ook veel aandacht besteed aan het begeleiden van de ziel van de overledene naar de volgende fase van het bestaan. Dit gaat gepaard met specifieke rituelen en tradities, die vaak afhankelijk zijn van de Boeddhistische stroming en de culturele context waarin ze worden toegepast.
De verschillende Boeddhistische stromingen
Het Boeddhisme kent verschillende stromingen, elk met hun eigen kenmerken en praktijken. Hoewel ze allemaal dezelfde kernleringen van Boeddha volgen, hebben ze zich ontwikkeld onder invloed van de cultuur en geschiedenis van de landen waar ze werden verspreid. We kunnen het Boeddhisme onderscheiden in drie stromingen, namelijk het Theravada, Mahayana en Vajrayana.
Theravada
De Theravada stroming wordt gezien als de oudste en meest traditionele vorm van Boeddhisme. Deze stroming is vooral te vinden in landen als Thailand, Myanmar en Sri Lanka. Het richt zich voornamelijk op persoonlijke verlichting en het volgen van de leer van Boeddha.
Mahayana
De Mahayana stroming is ontstaan in China en Japan en wordt ook wel het ‘Grote Voertuig‘ genoemd. Deze stroming legt de nadruk op het helpen van anderen bij het bereiken van verlichting en bevat veel esoterische elementen, zoals de verering van Boeddha’s en bodhisattva’s.
Vajrayana
Vajrayana, ook wel bekend als het ‘Diamanten Voertuig‘, is een Boeddhistische stroming die voornamelijk wordt beoefend in Tibet en Mongolië. Deze stroming bevat veel rituelen en mystieke praktijken en legt de nadruk op het verwezenlijken van verlichting in het huidige leven.
Wie is Boeddha?
Mensen die niet bekend zijn met het Boeddhisme denken vaak dat Boeddha een persoon is, maar dat is niet het geval. Boeddha is een titel die gebruikt wordt voor iedereen die volgens het Boeddhisme verlichting kan brengen. Er zijn dus meerdere ‘Boeddha’s’, maar de bekendste van allemaal is Siddharta Gautama.
Siddhartha Gautama is een spirituele leider die in de 5e eeuw voor Christus in India en Nepal leefde. Hij werd geboren in een rijke familie en leefde een leven van luxe en privileges. Op zoek naar de waarheid van het lijden, verliet hij echter zijn wereldse bezittingen en onderwierp hij zich aan een leven van ascese en meditatie.
Uiteindelijk bereikte hij verlichting onder de Bodhiboom en begon hij zijn leer te verspreiden. Gautama wordt daarom gezien als de stichter van het boeddhisme en de ‘eerste Boeddha‘.
Reïncarnatie
Volgens de Boeddhistische leer is er een nauwe relatie tussen ‘samsara‘ en reïncarnatie (wedergeboorte). Na het overlijden geloven Boeddhisten dat hun ziel opnieuw wordt geboren in een andere levensvorm. Dit proces gaat door totdat de ziel verlichting bereikt.
Welke levensvorm de ziel krijgt toegewezen, is afhankelijk van de manier waarop iemand in zijn vorige leven heeft geleefd. Hoewel de wens bestaat om opnieuw geboren te worden als mens, is dit zelden het geval. Als een Boeddhist niet in staat is om verlichting te bereiken, zal hij of zij steeds weer terugkeren in een andere levensvorm op aarde.
Gebruiken bij het overlijden van een persoon
Wanneer een Boeddhist komt te overlijden, vertonen de nabestaanden nauwelijks emoties van angst of verdriet. Angst en verdriet worden beschouwd als negatieve gevoelens die negatieve gehechtheid aan het leven vertonen. Om deze reden worden er kaarsen en wierook gebrand naast het bed van een stervende.
Boeddhisten geloven dat de dood het begin is van een nieuw leven. Echter accepteren ze wel dat er aan het huidige leven een einde komt. Bovendien is het voor Boeddhisten belangrijk om de laatste levensfase bewust mee te maken. Vanwege dit principe zijn ze vaak terughoudend met het gebruik van medicatie om pijn en lijden te verminderen.
Waarom geen medicatie?
Boeddhisten kiezen er bewust voor om tijdens hun laatste levensfase geen gebruik te maken van pijnstillers en medicatie. Zij zien medicatie als middelen die het bewustzijn onderdrukken en de geestelijke groei belemmeren. Bovendien geloven zij er in dat hun laatste gedachten invloed hebben op de aard van het volgende leven.
Het lichaam van de overledene wordt niet aangeraakt
Voor boeddhisten is het belangrijk om respect te hebben voor het overlijden en het lichaam van de overledene. Daarom wordt het lichaam van een Boeddhist na het overlijden niet aangeraakt. Dit heeft te maken met het geloof dat het bewustzijn van de overledene het lichaam verlaat na de dood. Het aanraken van het lichaam kan dit proces verstoren en kan de ziel van de overledene in verwarring brengen.
Het vermijden van het aanraken van het lichaam van de overledene is een teken van respect voor het leven en de dood. In sommige boeddhistische stromingen mag het lichaam enkele dagen niet worden aangeraakt om het bewustzijn de kans te geven om het lichaam te verlaten. Ook mag het lichaam tijdens deze periode niet verplaatst worden.
Boeddhistische uitvaart rituelen
Voordat een Boeddhistische uitvaart plaatsvindt zijn er al enkele rituelen uitgevoerd. Hierbij ligt de nadruk voornamelijk op het geloof dat de ziel het lichaam dient te verlaten om vervolgens terug te keren op aarde in een andere levensvorm, mits verlichting nog niet is bereikt. Om de ziel van de overledene te helpen bij het bereiken van verlichting, vinden er nog enkele rituelen plaats tijdens de uitvaart.
Lichaam van de overledene wassen
Nadat het overlijden wordt het lichaam van een boeddhist, afhankelijk van de stroming, uren tot dagen niet aangeraakt. Zodra de periode van de overgang van de ziel is afgelopen zal het lichaam klaargemaakt worden voor de uitvaart.
Het lichaam van de overledene wordt gewassen met saffraan. Is er geen saffraan aanwezig, dan wordt het lichaam gereinigd met water. In Zuid-Azië is het gebruikelijk om een ‘badceremonie‘ te houden, waarbij nabestaanden water over het hoofd van de overledene gieten.
Opbaren van de overledene
Bij Boeddhistische uitvaartrituelen wordt het lichaam van de overledene niet in kleding gehuld. In plaats daarvan wordt het bedekt met een dunne doek (lijkwade) en vervolgens geplaatst in een kist. Rondom de kist worden kaarsen, kransen en wierook geplaatst terwijl er gebeden worden uitgesproken en fragmenten worden voorgelezen uit het Tibetaanse dodenboek.
Crematie
Ondanks dat er geen vaste regels zijn om begraven of gecremeerd te worden, kiezen de meeste Boeddhisten ervoor om gecremeerd te worden. Dit is meestal het afhankelijk van de persoonlijke voorkeuren van een persoon.
Boeddhisten geloven dat crematie kan helpen bij het vrijmaken van de geest en het loslaten van de fysieke vorm, en het bevorderen van reïncarnatie naar een hogere staat van bewustzijn.
Tijdens een crematie wordt er gebeden, gemediteerd en worden er offers gebracht om de overledene te eren. Ook is er een spirituele leider aanwezig die naast het citeren van mantra’s een verbrandingsritueel uitvoert. Dit zal moeten bijdragen aan een positief karma wat dient helpen bij de verlichting of wedergeboorte van een overleden persoon.
Rituelen na de Boeddhistische uitvaart
Nadat de Boeddhistische uitvaart heeft plaatsgevonden, gaat er een periode in waarin diverse rituelen worden uitgevoerd door de nabestaanden. Deze rituelen dienen te helpen bij het begeleiden van de ziel naar verlichting of reïncarnatie.
De overgangsperiode
In het Boeddhisme is de ‘overgangsperiode‘ na de dood bekend als de Bardo. Dit is een tijdelijke staat waarin de overledene tussen twee levens in verkeert. De Bardo duurt volgens de boeddhistische leer 49 dagen, waarin de ziel van de overledene zich losmaakt van het lichaam en overgaat naar een nieuwe vorm van bestaan.
Volgens het Boeddhistische geloof wordt de overledene tijdens de Bardo geconfronteerd met verschillende visioenen en ervaringen die voortkomen uit de levens die hij of zij heeft geleefd. Deze ervaringen zijn vaak verwarrend en kunnen de overledene afleiden van het uiteindelijke doel, namelijk het bereiken van verlichting.
Na de overgangsperiode wordt de ziel herboren in een nieuwe vorm van bestaan, afhankelijk van de daden en gedachten van de overledene in zijn of haar vorige leven. Het uiteindelijke doel van de Boeddhistische leer is om verlichting te bereiken en te ontsnappen aan de cyclus van wedergeboorte en overgang.
Meditatie
Familieleden en geliefden van de overledene kunnen de ziel helpen tijdens de Bardo door te mediteren, om de overgang van de ziel te vergemakkelijken. Het Tibetaanse Dodenboek bevat instructies die de overledene en zijn of haar familie kunnen helpen tijdens deze overgangsperiode.
Daarnaast vinden er tijdens de rouwperiode, naast het mediteren, diverse rituelen plaats, zoals zuiveringsrituelen, voedseloffers en lichtceremonies. Ook wordt er wekelijks gebeden door de nabestaanden, alhoewel meditatie belangrijker is.
Uitvaartverzekering voor een Boeddhistische uitvaart
Wil je graag een uitvaartverzekering voor een Boeddhistische uitvaart afsluiten? Dan is het verstandig om te kiezen voor een kapitaal uitvaartverzekering. Aangezien een Boeddhistische uitvaart speciale rituelen en gebruiken kent, kan het zijn dat je met een naturaverzekering enkel gedekt bent voor ‘reguliere’ diensten.
Bij een kapitaal uitvaartverzekering bepaal je zelf de hoogte van het verzekerde bedrag en krijg je in geval van overlijden dat bedrag uitgekeerd. Je mag dit bedrag vrij besteden waardoor je de uitvaart kunt indelen op de manier zoals jij of jouw nabestaanden dat graag willen. Maak gebruik van de vergelijker op deze pagina om de beste uitvaartverzekering voor jouw behoeften te vinden.
Wellicht ook interessant:
Direct het gehele aanbod van alle verzekeraars bekijken met o.a. premies, dekkingen & voorwaarden? Druk hier voor een totaal overzicht.
- Jasper Jansen
